شهدای گمنام پارک کوهستانی قائمیه، یادمان،  بنایی در ضلع جنوبی پارک کوهستانی قائمیه مجاور آبشار واقع در جنوب ‌غرب شهر اصفهان.

پیشنهاد دفن شهدای گمنام توسط اهالی منطقه ۱۳ شهر اصفهان با همکاری سپاه حضرت صاحب‌الزمان(عج)، ناحیه مقاومت بسیج امام ‌رضا (ع)، حوزه مقاومت بسیج امام‌ حسین (ع)، شهرداری منطقه، رؤسای هیئت‌های مذهبی و فعالان فرهنگی، در ۴ اردیبهشت ۱۴۰۰ به اداره‌کل حفظ آثار و نشر ارزش‌های دفاع مقدس استان اصفهان ارائه شد و خواستار تدفین شهدای گمنام در پارک کوهستانی قائمیه شدند. از اهداف اصلی این اقدام، حضور پررنگ و مستمر مردم منطقه، برگزاری مراسم‌های ملّی، مذهبی و فرهنگی، افزایش امنیّت و کاهش فعالیّت افراد هنجارشکن بود (سپاه ...). اداره‌کل حفظ آثار و نشر ارزش‌های دفاع مقدس استان اصفهان در پاسخ به درخواست تدفین، اعلام کرد که محل پیشنهادی برای خاکسپاری در پارک کوهستانی قائمیه، در نزدیکی آبشار، بررسی شد و با تدفین دو شهید گمنام در این مکان موافقت شده است (اداره‌کل ...).

در ۱۷ دی ۱۴۰۰ یک روز پس‌از شهادت حضرت فاطمه زهرا(س) با حضور مردم، خانواده‌های شهدا و مسئولان شهر و شهرستان اصفهان از جمله فرمانداری، شهرداری، اداره‌کل حفظ آثار و نشر ارزش‌های دفاع مقدس از میدان ۹ دی محله قائمیه به سوی پارک کوهستانی قائمیه مراسم تشییع برگزار شد و شهدا به خاک سپرده شدند (غلامعلیان). از این دو شهید گمنام، یکی در جریان عملیات بدر (اسفند ۱۳۶۳) در تالاب هورالعظیم، واقع در جنوب شرق عراق در ۱۸ سالگی به شهادت رسیده است و پیکر وی در دی ۱۳۹۸ش کشف شده است و دیگری در جریان عملیات والفجرمقدماتی (بهمن ۱۳۶۱) در فکه واقع در جنوب غرب استان ایلام  در ۲۰ سالگی به شهادت رسیده است و پیکر وی در بهمن ۱۳۹۹ کشف شده است (ستاد ...).

شهرداری منطقه ۱۳ که یکی از مسئولان درخواست‌کننده تدفین شهدا بود، مسئولیت ساخت و طراحی یادمان را بر عهده گرفت (احمدی‌مهر). مراحل ساخت و طراحی یادمان از ۱۴۰۰ ش آغاز شد (همو) و در نهایت در ۱۷ خرداد ۱۴۰۳، یادمان شهدای گمنام پارک کوهستانی قائمیه با هزینه‌ای بالغ بر نه میلیارد ریال مورد بهره‌برداری قرارگرفت  («احداث ... »، بش).

معماری یادمان، جلوه‌ای از معماری مدرن ایرانی است (احمدی‌مهر) و به‌شکل یک مکعب فولادی طراحی شده است که مساحتی معادل ۵۰/32 مترمربع از سطح زمین را به خود اختصاص داده است و ارتفاع آن ۲۵/5 متر است. جداره‌های یادمان هر کدام طولی برابر با ۷۰/5 متر دارند. تا ارتفاع سه متر از جداره‌ها، چهار قوس برش‌خورده ایجاد شده است که امکان دسترسی به مزار شهدای گمنام از هر چهار وجه را فراهم می‌کند. از تیزه این قوس‌ها تا سقف، طرح‌های هندسی بر روی جداره‌های فولادی برش خورده‌اند. یک گنبد به قطر ۰۲/5 متر و ارتفاع ۰۶/3 متر روی سقف یادمان قرار دارد. علاوه‌بر این دو ستون با ظاهری مشابه گلدسته، در گوشه‌های شمالی بنا احداث شده‌اند. این ستون‌ها هرکدام عرضی معادل ۴/0 متر، طولی برابر با ۶/0 متر و ارتفاعی برابر با ۲۵/7 متر دارند (شهرداری ... ؛ احسانی).

پوشش بیرونی بنا شامل جداره‌های یادمان است که از ورق‌های فولادی به رنگ خاکستری ساخته شده است و گنبدی فیروزه‌ای رنگ بر بالای آن روی سقف قرار دارد. کف یادمان از سنگ گرانیت با ابعاد ۴۰ در ۴۰ سانتی‌متر پوشیده شده است. سنگ مزار شهدا از جنس مرمر سفید، به سمت شمال غرب قرارگرفته است. واژه‌های شهید و گمنام به رنگ قرمز و دیگر نوشته‌ها به رنگ سیاه بر روی سنگ‌ها حک شده‌اند. این نوشته‌ها شامل اطلاعاتی درباره محل شهادت، عملیات، سن و تاریخ رجعت شهدا است. حاشیه‌ای از گل‌های لاله روی سنگ‌ها نقش بسته و پیرامون نوشته‌ها را احاطه کرده است. جداره‌ها در پوشش درونی یادمان مانند پوشش بیرونی است و فقط زیر سقف یادمان با لایه‌ای از گچ پوشیده شده است (احسانی).

نور مورد نیاز یادمان در شب، از طریق یک چراغ‌آویز و تعدادی چراغ در گوشه‌ها و زیر سقف تأمین می‌شود. محوطه پیرامون یادمان نیز به وسیله تعدادی نورافکن نورپردازی می‌شود. مسیر دسترسی به یادمان نیز از روشنایی کافی به‌منظور تردد برخوردار است. (همو).

امکانات رفاهی یادمان شهدای گمنام به‌دلیل قرارگیری یادمان در پارک کوهستانی قائمیه، همان امکانات رفاهی موجود در پارک است. مسیر دسترسی به یادمان با مسیرهای پیاده‌روی و کوهپیمایی مشترک است و به همین دلیل یادمان همواره مورد توجّه قرار دارد و از امنیّت مناسبی برخوردار است؛ همچنین دسترسی به صورت پیاده و سواره به یادمان امکان‌پذیر است (همو).

در یادمان شهدای گمنام پارک کوهستانی قائمیه، عصرهای جمعه دعای سمات قرائت می‌شود و سپس برنامه‌ها یا مسابقات فرهنگی و مذهبی بعداز اقامه نماز جماعت مغرب و عشاء برگزار می‌شود. برگزاری مراسم بزرگداشت سالگرد تدفین شهدای گمنام نیز از دیگر برنامه‌های اجرایی در یادمان است (غلامعلیان).

یادمان به صورت هیئت‌امنایی مدیریت می‌شود و اعضای آن شامل حوزه مقاومت بسیج ۳ امام‌ حسین(ع)، حوزه مقاومت بسیج امام‌ علی(ع)، کلانتری ۲۸ امیرحمزه، شهردار منطقه ۱۳ شهر اصفهان، مسئول امور مساجد منطقه ۱۳ شهر اصفهان و سایر فعالان فرهنگی است (همو).

یادمان شهدای گمنام فاقد بودجه تعریف‌شده برای تأمین منابع مالی است و هزینه‌های آن بیشتر از طریق کمک‌های مردمی تأمین می‌شود (همو).

مآخذ: «احداث مقبره شهدای گمنام پارک کوهستانی قائمیه» (بارگذاری: ۱۷ خرداد ۱۴۰۳)، درگاه الکترونیکی شهرداری اصفهان، < WWW. isfahan. ir > (دسترسی: ۱۵ شهریور ۱۴۰۳)؛ احسانی، سروش، مشاهدات میدانی؛ احمدی‌مهر، مهدی (رئیس اداره عمران شهرداری منطقه ۱۳ شهر اصفهان)، مصاحبه با مؤلف، ۱۳ شهریور ۱۴۰۳؛ اداره‌کل حفظ آثار و نشر ارزش‌های دفاع مقدس استان اصفهان، تدفین شهدای گمنام، سند مورخ ۳۱ مرداد ۱۴۰۰، سند بش، موجود در اداره‌کل حفظ آثار و نشر ارزش‌های دفاع مقدس استان اصفهان؛ سپاه حضرت صاحب‌الزمان(عج) استان اصفهان، درخواست تدفین پیکر مطهرشهدا، سند مورخ ۴ اردیبهشت ۱۴۰۰، سند بش، موجود در همان‌جا؛ ستاد معراج‌الشهدا مرکز، گواهی شهادت، سند مورخ ۵ دی ۱۴۰۰، سند بش، موجود در همان‌جا؛ شهرداری اصفهان منطقه ۱۳، نقشه‌های اجرایی یادمان شهدای گمنام پارک کوهستانی قائمیه، سند بی‌تا، سند بش، موجود در شهرداری اصفهان منطقه ۱۳؛ غلامعلیان، علی (عضو هیئت‌امنای یادمان شهدای گمنام پارک کوهستانی قائمیه)، مصاحبه با مؤلف، ۲۴ تیر ۱۴۰۳.

/ سروش احسانی/